Το να δημιουργείς είναι να σκέφτεσαι πιο έντονα. Ρεβερντί Π.

Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2024

Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου «Για ένα παιδί που κοιμάται»


 https://issuu.com/kmavrom/docs/____________________________________ee7256a99d76c3



 Η Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε νομικά και φιλολογία. Εργάζεται στη δημόσια μέση εκπαίδευση. 

Έχει εκδώσει δεκατρία βιβλία ποίησης ("Τα άλογα του Μυροβλήτου", Αθήνα, 1974· "Ηγησώ", Κείμενα, 1979· "Χώμα", Κέδρος, 1985· "Η προσευχή του αναιδούς", Καστανιώτης, 1991· "Το κυπαρίσσι των εργατικών", Καστανιώτης, 1995· "Φορτίο", Καστανιώτης, 1997· "Προς τα κάτω", Νεφέλη, 1999· "Ελάχιστα πριν", Νεφέλη, 2005· "Λιμός", Νεφέλη, 2007, κ.ά.), ένα βιβλίο µε πεζά κείμενα ("Ακτή στο φως του χειμώνα", Καστανιώτης, 1994) και ένα με μεταφρασμένη αρχαία ελληνική λυρική ποίηση. Ποίησή της έχει μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Το 2008 της απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο της "Λιμός" ενώ το 2014 της απονεμήθη το Βραβείο Ποίησης του ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού Αναγνώστης για το βιβλίο της "Το ελάχιστο ψωμί της συνείδησης"

 

 Για ένα παιδί που κοιμάται, Δήμητρα Χριστοδούλου, σ. 199
 http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2246/Keimena-Neoellinikis-Logotechnias_B-Gymnasiou_html-empl/indexk_3.html

Είδος: Ποίημα (σύγχρονη ποίηση), από τη συλλογή

«Το κυπαρίσσι των εργατικών»

Τόπος:Ελλάδα

Χρόνος: απροσδιόριστος, σύγχρονη εποχή

Πρόσωπα: Παιδί (αναφέρονται ο φύλακας, η μητέρα, ο αδελφός, ο δάσκαλος)

Θέμα: Η σκληρή βιοπάλη του παιδιού που κερδίζει τίμια το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο ενός εργοστασίου

 

Σκηνές:

Ø  Στίχοι 1-15               Οι σκληρές συνθήκες ύπνου και εργασίας του παιδιού

Ø  Στίχοι 16-21            Αναμνήσεις από τη μακρινή του πατρίδα

Ø  Στίχοι 22-30            Η προσγείωση στην σκληρή πραγματικότητα της Ελλάδας

 

Τίτλος ποιήματος – σύνδεση με το περιεχόμενο:

  • Τίτλος παραπλανητικός – θα ταίριαζε σε νανούρισμα

    Ο τίτλος είναι παραπλανητικός. (θα ταίριαζε ίσως σε ένα νανούρισμα). Το ποίημα όμως είναι εμπνευσμένο από τη σκληρή πραγματικότητα της εποχής μας που  αναγκάζει παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες να ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους.

  •  Η φράση «για ένα παιδί που κοιμάται» παραπέμπει σε εικόνα τρυφερής ανεμελιάς, ζεστασιάς, ασφάλειας.
  • Αντιθέτως, το ποίημα αναφέρεται στο δράμα και τις σκληρές εμπειρίες ενός παιδιού που δουλεύει εξαντλητικά, για να επιβιώσει. Βιώνει τη μοναξιά, τον φόβο, τη σκληρότητα ενός αφιλόξενου κόσμου.

Το κείμενο αποτυπώνει το πραγματικό πρόσωπο της ζωής, εικονογραφώντας μια δυνατή κοινωνική καταγγελία.

 

Συνθήκες ύπνου του παιδιού:

  • Κοιμάται σε ανθυγιεινό περιβάλλον
  • Άβολος, στενός χώρος, ανάμεσα στον θόρυβο των μηχανών του εργοστασίου
  •  Προστατεύεται από το κρύο στριμωγμένος κοντά στη σχάρα των ατμών, χωρίς κανονική θέρμανση
  • Σκεπάζεται με το παλτό του αδελφού του

·        Η νύχτα του παιδιού είναι η πιο τραγική επιβεβαίωση της μοναξιάς και της εγκατάλειψής του

Συνθήκες εργασίας του παιδιού:

  • Ολοήμερη, κοπιαστική εργασία, σκληρή βιοπάλη

  • Σκουπίζει τζάμια αυτοκινήτων στα φανάρια

  • Εξασφαλίζει την επιβίωσή του και τη «στέγη» για τη νύχτα (πληρωμή του νυχτοφύλακα)

  • Εισπράττει την αγανάκτηση και την υποτίμηση των οδηγών

 

Εικόνες – Αναμνήσεις του παιδιού από τη μακρινή του πατρίδα (ενδείξεις για την καταγωγή του):

  •  Τα χιονισμένα βουνά
  • Η προστασία και η στοργή της μητέρας του (τύλιγε γύρω του τα χέρια της)
  •  Το παιδί μάθαινε ελληνικά και ο δάσκαλός του πληρωνόταν με γάλα (φτώχεια). Μέσω των μαθημάτων, ο δάσκαλος φιλοτεχνούσε την εικόνα μιας Ελλάδας σπουδαίας και δοξασμένης (του παρελθόντος).


 

Εικόνα της εξιδανικευμένης Ελλάδας, όπως την παρουσίαζε ο δάσκαλος

Εικόνα της σύγχρονης κοινωνίας στην Ελλάδα – σύγχρονη πραγματικότητα

 Σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας

 εικόνα ελληνικού τοπίου – ομορφιά της θάλασσας 


Σαν ποδοβολητό του αλόγου ενός ανίκητου στρατηλάτη

ένδοξο ιστορικό παρελθόν της Ελλάδας – παράδειγμα ο Μ. Αλέξανδρος 


      Σαν τα κέρματα στην τσέπηà

σκληρός, καθημερινός αγώνας επιβίωσης - περιφρονητική,

ρατσιστική συμπεριφορά, ταπείνωση που εισπράττει συνεχώς

 

    Σαν τούτο εδώ το βουητό της σκάρας που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό

    δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, απαράδεκτες για ένα μικρό παιδί


Στιχουργική

Το ποίημα έχει τα χαρακτηριστικά της νεωτερικής ποίησης. Ο στίχος είναι ελεύθερος χωρίς μέτρο και ομοιοκαταληξία και θυμίζει πεζό λόγο. Οι στροφές είναι άνισες, οι στίχοι δεν έχουν ορισμένο αριθμό συλλαβών και ο ρυθμός του ποιήματος είναι εσωτερικός.

Γλώσσα-ύφος

Η γλώσσα είναι λιτή και καθημερινή. Η ζωή του παιδιού περιγράφεται με απλότητα και ρεαλισμό. Χρησιμοποιείται ο Ενεστώτας για να δοθεί η καθημερινότητα του παιδιού και ο Παρατατικός για να δοθούν οι αναμνήσεις του παιδιού από την πατρίδα του. Με απανωτές παρομοιώσεις δίνονται οι εντυπώσεις με τις οποίες έφτασε ο μικρός μετανάστης στην Ελλάδα αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Υπάρχουν σχήματα λόγου που ανεβάζουν τον λυρικό τόνο του ποιήματος.

Το ύφος είναι λιτό, ρεαλιστικό και μας προσγειώνει στην πραγματικότητα αλλά και λυρικό σε μερικά σημεία όπου υπάρχει έντονη συναισθηματική φόρτιση.

 Ο αφηγητής

Η ποιήτρια, ως παντογνώστης αφηγητής, αφηγείται σε τρίτο πρόσωπο το παρόν και κάνει αναδρομές στο παρελθόν του παιδιού.

Η δράση εξελίσσεται σε 2 χρονικά επίπεδα στο παρόν και στο παρελθόν. Το πρώτο αναφέρεται στον ύπνο του παιδιού στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου και στον αγώνα που δίνει το παιδί στα φανάρια των δρόμων για να εξοικονομήσει τα απαραίτητα για τη ζωή. Το δεύτερο αναφέρεται στη νοσταλγία του παιδιού για τη μητέρα του και την πατρίδα του.


Τα βλέμματα των φαναριών (κοινωνικό ντοκιμαντέρ) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Τα βλέμματα των φαναριών (κοινωνικό ντοκιμαντέρ) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

Τα παιδιά που χάθηκαν - Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας

 

Ταινία με βάση το «Για ένα παιδί που κοιμάται»