Τι είναι τα Μ.Μ.Ε. και ποιες είναι οι λειτουργίες τους;
- Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της μαζικής επικοινωνίας;
- Πώς επιδρούν τα Μ.Μ.Ε. στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης;
- Τα Μ.Μ.Ε. είναι ένα παράθυρο στα γεγονότα ή μήπως ένας παραμορφωτικός καθρέφτης της πραγματικότητας;
- Υπάρχει αντικειμενικότητα στην πληροφόρηση;
- Πώς ελέγχει η κρατική εξουσία τα Μ.Μ.Ε. και πώς τα Μ.Μ.Ε. την κρατική εξουσία;
- Πώς σχετίζονται τα Μ.Μ.Ε. με την πολιτική, την οικονομία και τον πολιτισμό;
- Ποια στάση πρέπει να διαμορφώνει το κοινό απέναντι στα Μ.Μ.Ε. και γιατί;
- Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργίες που επιτελούν
Επικοινωνώ σημαίνει «γίνομαικοινωνός», «μέτοχος». μεταδίδω και δέχομαι μηνύματα, μοιράζομαι βιώματα με κάποιον ή κάποιους άλλους. Η επικοινωνία αποτελεί έκφραση της κοινωνικότητάς μας. Είναι ανθρώπινη ανάγκη και συστατικό στοιχείο των ανθρώπινων σχέσεων. Η γλώσσα (στον προφορικό και γραπτό λόγο), η τέχνη σε όλες τις μορφές της, οι γκριμάτσες, οι χειρονομίες, η μόδα, τα μηνύματα μέσω της κινητής τηλεφωνίας και τόσα άλλα αποδεικνύουν πόσο διαρκώς θέλουμε να επικοινωνούμε, να δίνουμε το στίγμα μας, να συμμετέχουμε στον κόσμο που μας περιβάλλει.Η εξέλιξη της επικοινωνίας παρουσιάζει τα εξής στάδια:α) Στην αρχαιότητα ήταν κατά κύριο λόγο διαπροσωπική και προφορική. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν υλικά για να γράφουν (πέτρα στην αρχή, πάπυρο και περγαμηνή στη συνέχεια), που δύσκολα μπορούσαν να τα επεξεργασθούν και ήταν ακριβά και σπάνια.β) Το χαρτί ως κύρια και φτηνή γραφική ύλη αντικατέστησε σταδιακά την περγαμηνή στην Ευρώπη κατά την περίοδο 1200-1400 μ.Χ. Η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο (Gutenberg) στα μέσα του 15ου αιώνα αποτέλεσε σταθμό στην εξέλιξη της γραπτής επικοινωνίας. Η τυπογραφία εξασφάλισε τη γρήγορη και σίγουρη διάδοση των ιδεών.
γ) Η βιομηχανική επανάσταση και η δημιουργία της καπιταλιστικής κοινωνίας επέφεραν ραγδαίες εξελίξεις και στην επικοινωνία που έγινε μαζική. H μεταβίβαση μηνυμάτων και πληροφοριών απευθύνεται πλέον σε απεριόριστο (και απροσδιόριστο) αριθμό ανθρώπων, σε ευρύ, όπως λέμε, κοινό.
δ) Στη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία της ψηφιακής τεχνολογίας υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε τεράστιο αριθμό πληροφοριών με μεγάλη ταχύτητα. Η ψηφιακή τεχνολογία είναι καθοριστική για την ανάπτυξη της σύγχρονης επικοινωνίας.
Σημειώστε ότι η επικοινωνία διαφέρει από την ενημέρωση. Στην ενημέρωση υπάρχει μονόδρομη ροή μεταβίβασης πληροφοριών από τον πομπό στον δέκτη. Στην επικοινωνία, όμως, λειτουργούν και μηχανισμοί ανατροφοδότησης: ο δέκτης δηλαδή έχει τη δυνατότητα να ελέγξει, να επηρεάσει τη δράση του πομπού όπως για παράδειγμα είναι η συμμετοχή ακροατών σε ραδιοφωνικές εκπομπές, η ανάγνωση επιστολών του αναγνωστικού κοινού κτλ. Αυτό γίνεται ιδιαιτέρως αντιληπτό στα νέα μέσα επικοινωνίας που είναι διαδραστικά, όπως π.χ. το διαδίκτυο. Το ακρωνύμιο λοιπόν Μ.Μ.Ε. σχηματίζεται από τα αρχικά γράμματα των λέξεων: Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.
Μ.Μ.Ε. θεωρούνται τα βιβλία, ο τύπος (εφημερίδες και περιοδικά), ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, γενικά ό,τι συμβάλλει στη διακίνηση ιδεών και πληροφοριών και απευθύνεται στο ευρύ κοινό.
Τakis, Φωτεινά σινιάλα, 1984 – 87, Παρίσι, La Defense
«Είμαι μόνο μια κεραία. Όλα έρχονται από τον αέρα»… (Γιώργος Μπουζιάνης),
(Πηγή: Άλκης Χαραλαμπίδης, Η τέχνη του 20ου αιώνα, Eκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1995).
Βραχογραφία, σπήλαια του Λασκό, η αίθουσα των ταύρων, Γαλλία, 15.000 χρόνια πριν
Herbert Bayer, Περίπτερο, 1924
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B103/94/765,2807/
Μερικές από τις σημαντικότερες λειτουργίες των Μ.Μ.Ε. είναι:
α) Η πληροφόρηση – ενημέρωση: Τα Μ.Μ.Ε. ενημερώνουν το κοινό για ό,τι συμβαίνει στην τοπική ή την παγκόσμια κοινότητα. Τον ρόλο αυτό, βέβαια, σήμερα επιτελεί κυρίως η τηλεόραση, ο τύπος και όλο και περισσότερο το διαδίκτυο.
β) Η ψυχαγωγία - διασκέδαση: Tα Μ.Μ.Ε. συμβάλλουν στην ψυχαγωγία και τη διασκέδαση. Σε τι διαφέρει όμως η ψυχαγωγία από τη διασκέδαση; Η ψυχαγωγία (ετυμ. αγωγή ψυχής) βοηθά στην καλλιέργεια και την ενίσχυση αξιών. Διαφέρει από τη διασκέδαση που αποσκοπεί απλώς στη δημιουργία ευχάριστης διάθεσης, αναψυχής κτλ. Έτσι, για παράδειγμα η ανάγνωση ενός έργου κλασικής λογοτεχνίας προσφέρει κατά τεκμήριο στον αναγνώστη τόσο διασκέδαση όσο και ψυχαγωγία, ενώ η ανάγνωση ενός περιοδικού ποικίλης ύλης του προσφέρει κατά κύριο λόγο διασκέδαση.
γ) Η εκπαίδευση – επιμόρφωση: Τα Μ.Μ.Ε. έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα. Μεταδίδουν γνώσεις, διευρύνουν τους ορίζοντες του κοινού, το βοηθούν να αποκτήσει κριτική ικανότητα, να διασταυρώσει την αξιοπιστία των πληροφοριών που δέχεται κ.ά.
δ) Η πολιτική κοινωνικοποίηση: Τα Μ.Μ.Ε. αποτελούν σήμερα τον κύριο μηχανισμό, μέσω του οποίου μεταφέρονται στο κοινό πληροφορίες για τα πολιτικά πράγματα. Κατά συνέπεια, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές επιλογές και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Το κοινό επηρεάζεται από τα Μ.Μ.Ε. περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Για παράδειγμα η τηλεόραση παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών για τις πολιτικές εξελίξεις από τη συμμετοχή τους σε πολιτικές συναντήσεις, συγκεντρώσεις κτλ.
ε) Ο έλεγχος της πολιτικής εξουσίας.
Τα Μ.Μ.Ε. ασκούν μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης,
αποτελούν επομένως παράγοντα που δεν μπορούν να αγνοούν οι κυβερνήσεις.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που τα Μ.Μ.Ε. αποκαλούνται «τέταρτη εξουσία»:
αξιολογούν, κρίνουν, ελέγχουν την άσκηση των άλλων παραδοσιακών εξουσιών
(λειτουργιών) του κράτους, της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της
δικαστικής.
ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:
-
Ενημερώνουν το σύγχρονο άνθρωπο γρήγορα για ό,τι γίνεται και στην πιο
απομακρυσμένη περιοχή του κόσμου.
-
Μεταβιβάζουν απευθείας στο ακροατήριό τους (οπτικά - ακουστικά) διάφορα
μηνύματα. Η πληροφόρηση είναι άμεση. Εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστάσεις.
-
Ενημερώνουν γύρω από γεγονότα και εξελίξεις τοπικού, εθνικού, παγκόσμιου
χαρακτήρα.
- Παρέχουν
γνώσεις εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα ή γνώσεις πάνω σε ένα συγκεκριμένο
επιστημονικό τομέα, εκλαϊκευμένες.
- Φέρνουν
τους ανθρώπους σε επαφή με ήθη, έθιμα και παραδόσεις άλλων λαών. Με αυτό τον
τρόπο διαδίδεται ο πολιτισμός κάθε χώρας και το πνευματικό επίπεδο των λαών
αναβαθμίζεται.
- Βοηθούν
τους ανθρώπους να απολαύσουν όλα τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματα του
σύγχρονου πολιτισμού.
- Με τη
διαφήμιση υποβοηθούν την ανάπτυξη της οικονομίας.
-
Ενημερώνουν, μορφώνουν, ψυχαγωγούν, προβληματίζουν ειδικά τους νέους και τους
βοηθούν στην ομαλή κοινωνικοποίησή τους.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:
- Καταργούν
τη συζήτηση και την επικοινωνία μέσα στο σπίτι και αποξενώνουν τα μέλη της
οικογένειας μεταξύ τους.
- Μονοπωλούν
τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων και περιορίζουν τις κοινωνικές επαφές.
-
Βομβαρδίζουν το σύγχρονο άνθρωπο με πράξεις βίας και εγκληματικότητας.
Εθίζουν στην
επιθυμία υλικών αγαθών και διαμορφώνουν καταναλωτικές τάσεις.
- Το παιδί
γίνεται παθητικός και ανυπεράσπιστος δέκτης μηνυμάτων της τηλεόρασης.
Αχρηστεύεται η φαντασία του. Αν οι γονείς του ικανοποιούν τις επιθυμίες, που
δημιουργεί η τηλεόραση, είναι ευχαριστημένο, ενώ, αν δεν τις ικανοποιούν
γίνεται νευρικό, ανικανοποίητο και αντικοινωνικό.
Εκδηλώνεται
μέσα από τα Μ.Μ.Ε. ένας οξύτατος και αθέμιτος ανταγωνισμός και μια
εμπορευματοποίηση που διαστρεβλώνει την αλήθεια. Προβάλλουν πρότυπα, ιδέες,
πρόσωπα, κόμματα και καταβάλλουν προσπάθεια να τροποποιήσουν την κοινή γνώμη.
Κάνουν προπαγάνδα και παραπληροφορούν το κοινό.
-
Διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότητα.
- Οδηγούν
στην τυποποίηση, μαζοποίηση και ομοιομορφία της ζωής.(συμπεριφορά, ενδυμασία,
κατοικία, διασκέδαση, αντιλήψεις κ.λ.π)
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα
του καθενός;
ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Η/Υ
Βαγγέλης Ζαμάνης, «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του facebook»
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/346/2309,8834/extras/activities/metaselida_07_eikona/index07_i_avastaxti_elafrotita_tou_facebook.html
Κατεβάστε το αρχείο: Ενότητα 6η – Παρακολουθώ, ενημερώνομαι και ψυχαγωγούμαι από διάφορες πηγές
Δημιουργός: Φώτης Κατσιμάρδος
