ΟΜΩΣ Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΔΕΝ ΕΡΧΟΤΑΝ ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ

ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ
(1894-1988)
Η Έλλη Στυλ. Αλεξίου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 22 Μαΐου 1894 και είναι το τέταρτο παιδί της οικογένειας Αλεξίου.
Υπηρέτησε επί 25 χρόνια την εκπαίδευση. Τα πρώτα χρόνια ως δημοδιδασκάλισσα, αργότερα ως καθηγήτρια γαλλικών σε δημόσια γυμνάσια. Ήταν διπλωματούχος της γαλλικής και γερμανικής γλώσσας. Γνώριζε καλά και τη ρωσική. Έκανε μακροχρόνιες σπουδές μουσικής (πιάνο και μαντολίνο), καθώς και ζωγραφικής.
Ήταν αρραβωνιασμένη για τέσσερα χρόνια με τον Κώστα Βάρναλη, παντρεύτηκε όμως το 1920 το Βάσο Δασκαλάκη. Χώρισαν το 1938. Δεν απέκτησε παιδιά.
Από το 1949 έως το 1962 έζησε στις Ανατολικές χώρες ως αυτοεξόριστη, όπου μαζί με άλλους συναγωνιστές της και συντρόφους της εκπαιδευτικούς βοήθησαν στη μόρφωση των προσφυγόπουλων.
Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1923 στο περιοδικό Φιλική Εταιρεία με το διήγημά της “Ο Φραντζέσκος” και το ψευδώνυμο Έλλη Κληροδέτη. Ασχολήθηκε με την ποίηση, το θέατρο, το παιδικό βιβλίο, το δοκίμιο, το πεζό. Είναι γνωστή όμως ως πεζογράφος.
Έγραψε πάνω από 30 βιβλία. Από το 1978 εκδίδονται από τις Εκδόσεις Καστανιώτη στη σειρά των Απάντων της.
Μερικοί τίτλοι:
Σκληροί αγώνες για μικρή ζωή, Παραπόταμοι, Μυστήρια, Κατερειπωμένα αρχοντικά, Για να γίνει μεγάλος, Δεσπόζουσα, Ρωτώ και μαθαίνω, Από πολύ κοντά κ.α. Τα έργα τηςΓ΄Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον και Λούμπεν έγιναν σήριαλ για την τηλεόραση. Το θεατρικό Μια μέρα στο γυμνάσιο ανέβηκε πολλές φορές στη σκηνή.
Για την ιδεολογία της -ήταν από το 1928 έως το θάνατό της μέλος του ΚΚΕ- φυλακίστηκε, έχασε τη δουλειά της, σύρθηκε στα δικαστήρια με το Ν.509, αλλά στη δίκη το φτιαχτό κατηγορητήριο κατέρρευσε και αθωώθηκε. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση.

Η Έλλη Αλεξίου είχε τη σπάνια τύχη να αναγνωριστεί το έργο της όσο ζούσε ακόμα και να γνωρίσει την ικανοποίηση της επιβεβαίωσης. Το έργο της είναι εμπνευσμένο από την καθημερινή ζωή, από τη ζωή του λαού. Ίσως γι΄ αυτό αγαπήθηκε τόσο θερμά, ειλικρινά κι αυθόρμητα από το πολυπληθές αναγνωστικό της κοινό.
Ως άνθρωπος ήταν σεμνός, συνεπής και φιλαλήθης κι είχε την πόρτα της ανοιχτή για όλους.

Σ΄ένα φιλελεύθερο πνεύμα , μια σπουδαία παιδαγωγό , μια μεγάλη αγωνίστρια ένα σπουδαίο άνθρωπο.

ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ

 ΟΜΩΣ Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΔΕΝ ΕΡΧΟΤΑΝ

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1693,5427/

 ΔΙΗΓΗΜΑ

Το κείμενο αυτό είναι ένα διήγημα. Ψάχνουμε στο Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων και θυμόμαστε τα χαρακτηριστικά του διηγήματος.

 

 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/683/4523,20478/

ΘΕΜΑ: Το απραγματοποίητο όνειρο των παιδιών για το χριστουγεννιάτικο παιχνίδι εξαιτίας της εξορίας του πατέρα και της άθλιας οικονομικής κατάστασης της οικογένειας.


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 
· Δύσκολες συνθήκες της μεταπολεμικής εποχής.
· Μονογονεική οικογένεια – Το πρόβλημα της επιβίωσης
· Παιδική αθωότητα και σκληρή πραγματικότητα.


ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Η Αγγελικούλα, μόλις… θα του το πω».
2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Στην οδό Αιόλου… για τις γιορτές».
3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Η Αγγελικούλα με τη μαμά… τα σπίτια…».

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Το ηλεκτρικό τρενάκι και η προϋπόθεση απόκτησής του.
2^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Όνειρα και ελπίδες των παιδιών μπροστά στη βιτρίνα.
3^Η ΕΝΟΤΗΤΑ: Το χαμένο όνειρο των παιδιών.

ΤΕΧΝΙΚΗ:     
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ:

  →Αφήγηση, Αφηγηματικές αναδρομές,

-          Γ’ πρόσωπη αφήγηση από έναν αφηγητή που δε συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται.

-          Ο αφηγητής δεν έχει συγκεκριμένη οπτική γωνία αλλά μπορεί να βρίσκεται παντού και να τα παρακολουθεί όλα -> Παντογνώστης αφηγητής.

→ Διάλογος, που δίνει θεατρική διάσταση στο διήγημα. Κυριαρχεί ο διάλογος, που αποκαλύπτει με ζωντάνια την παιδική ψυχολογία.

-   →Περιγραφές.

-   → Αφηγηματική παράλειψη 

Η περιγραφή και ο διάλογος δείχνει την επιθυμία των παιδιών για να αποκτήσουν αυτό το πανέμορφο τρενάκι και το πόσο όμορφο και φανταχτερό φαίνεται στα παιδιά. Τέλος η αφήγηση αποκαλύπτει πως το μόνο που απασχολούσε τα παιδιά είναι να αποκτήσουν αυτό το πανέμορφο τρενάκι για να ζήσουν ευχάριστες στιγμές παίζοντας με αυτό.

1^η ενότητα : η τραγική οικονομική κατάσταση μιας οικογένειας ενός πολιτικού εξόριστου

Η απόφαση της μητέρας να ζητιανέψει μαζί με τα παιδιά της δείχνει την τραγική οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Η αφηγηματική αναδρομή δείχνει ότι πάντα η οικογένεια αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα όμως η απουσία του πατέρα έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Ο διάλογος που ακολουθεί ανάμεσα στη μητέρα και στα παιδιά αποκαλύπτει την παιδική αφέλεια.  Από τη μια τα παιδιά ζουν στο δικό τους όμορφο κόσμο και επιθυμούν παιχνίδια όπως είναι φυσικό. Δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της κατάστασης στην οποία βρίσκονται  και η αγνότητα της ψυχής τους φαίνεται από την αγάπη τους για τα παιχνίδια. Η λεπτομερής περιγραφή του σιδηρόδρομου αποκαλύπτει τον ψυχικό κόσμο των παιδιών. Από την άλλη η μητέρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση γιατί δεν έχει κανένα να τη στηρίξει, πρέπει ν’ αγωνιστεί να φροντίσει και να μεγαλώσει τα παιδιά της. Δεν διστάζει ακόμη και να ζητιανέψει παραμερίζοντας την περηφάνια της. Κρατά αξιοπρεπή στάση και δεν ξεσπά σε κλάματα. Πιέζεται γιατί δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των παιδιών της , προσπαθεί να προσγειώσει τα παιδιά της στη σκληρή πραγματικότητα και δείχνει απεριόριστη κατανόηση. Η μητέρα δείχνει αγωνιστική διάθεση, δείχνει  να έχει ψυχικά αποθέματα και δεν δείχνει κακία ακόμα και όταν μιλάει για αυτούς που εξόρισαν τον άνδρα της.

Η επανάληψη της λέξης ναι γεμίζει τα παιδιά με ελπίδα ότι οι επιθυμίες τους θα ικανοποιηθούν όταν επιστρέψει ο πατέρας τους.



2^η ενότητα: Η επιθυμία των παιδιών για την απόκτηση του σιδηρόδρομο.

Με μια αφηγηματική παράλειψη βρισκόμαστε στην οδό Αιόλου. Η μάνα ζητιανεύει ενώ τα παιδιά κοιτούν τα πολυπόθητα παιχνίδια.

Από το διάλογο ανάμεσα στα παιδιά αποκαλύπτεται η κοινωνική προέλευση των παιδιών. Όλα ονειρεύονται ότι θα αγοράσουν το σιδηρόδρομο. Ο σιδηρόδρομος αποτελούσε για τα παιδιά μια δυνατότητα να ξεφύγουν από τη δύσκολη και πεζή πραγματικότητα, να απολαύσουν το παιχνίδι και να καταλάβουν το νόημα των γιορτών με τα δώρα, τη χαρά και τη ξεγνοιασιά των ημερών.

Η ρεαλιστική περιγραφή  της εξωτερικής εμφάνισης των παιδιών δείχνει την τραγική κατάσταση της οικογένειας. Επίσης ο διάλογος ανάμεσα στα παιδιά αποκαλύπτει τον αυθορμητισμό των παιδιών και την έλλειψη πολλές φορές ευγενικών τύπων συμπεριφοράς.




3^η ενότητα: Η αδυναμία απόκτησης του σιδηρόδρομου από τα παιδιά λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης.

Η αφήγηση με την αφηγηματική παράλειψη μας μεταφέρει μέρες μετά και τα ρήματα σε παρατατικό δείχνουν την έντονη κατάσταση στέρησης που βίωνε η οικογένεια. Η οικογένεια επισκεπτόταν καθημερινά την οδό Αιόλου όπου η μητέρα ζητιάνευε και τα παιδιά χάζευαν.

Τα βράδια που επέστεφαν στο σπίτι τους προσγειώνονταν στη σκληρή πραγματικότητα του άδειου σπιτιού. Η απουσία του πατέρα είναι έντονη. Μέσα από τον τραγικό διάλογο φαίνεται η αγωνία των παιδιών για την επιστροφή του πατέρα τους, το δράμα που βιώνει η μητέρα που της έχει λείψει το γέλιο του άνδρα της και το τραγικό γεγονός ότι κάποιοι εξόριστοι δεν είχαν προλάβει να δουν τα αγέννητα παιδιά τους.

Με μια αφηγηματική παράλειψη οδηγούμαστε μπροστά στη βιτρίνα. Η λυρική περιγραφή των παιχνιδιών που πουλήθηκαν ή που ακόμη βρίσκονται εκεί δίνει μια ευαισθησία στο αφήγημα που έρχεται σε αντίθεση με τις επιθυμίες των παιδιών που τελικά δεν ικανοποιήθηκαν.

Η επανάληψη της φράσης και ο μπαμπάς δεν ερχόταν κάνει ακόμη πιο δραματική την κατάσταση των παιδιών.

Ούτε όμως και τα άλλα παιδιά μπόρεσαν να αγοράσουν το σιδηρόδρομο. Η ωριμότητα των παιδιών αυτών φαίνεται μέσα από τα επιχειρήματα που παρουσιάζουν. Η φτώχεια, οι αρρώστιες και τα μεταμφυλιακά  χρόνια είναι κοινά στοιχεία στη ζωή όλων των παιδιών. Οι δύσκολες συνθήκες ωριμάζουν την παιδική σκέψη και ψυχή.

Στο τέλος η μητέρα μιλάει με λόγια παρηγορητικά και προσπαθεί να ανακουφίσει τις πληγωμένες ψυχές  των παιδιών της και τους δίνει ελπίδα που είναι και το μοναδικό φάρμακο σε τέτοια προβλήματα.

Τα παιδιά του διηγήματος, αν και προέρχονται από φτωχές οικογένειες που το βιοποριστικό ζήτημα αποτελεί το κυρίαρχο πρόβλημά τους, φαίνεται να διατηρούν μια αισιοδοξία. Ακόμα και μέσα σ’ αυτές τις δυσβάσταχτες συνθήκες εξακολουθούν να έχουν μια χαρούμενη διάθεση, να ελπίζουν και να ονειρεύονται. Τα πανάκριβα παιχνίδια που επιθυμούν να αποκτήσουν αντιπροσωπεύουν το όνειρό τους για μια χαρούμενη ζωή. Ο σιδηρόδρομος αποτελούσε για τα παιδιά μια δυνατότητα να ξεφύγουν από τη δύσκολη και

πεζή πραγματικότητα, να απολαύσουν το παιχνίδι και να καταλάβουν το νόημα των γιορτών με τα δώρα,τη χαρά και τη ξεγνοιασιά των ημερών Κοιτάζοντας τη βιτρίνα όπου εκτίθεται ο σιδηρόδρομος βλέπουν ένα όνειρό τους που επιθυμούν να υλοποιηθεί. Όπως επιθυμούν να αποκτήσουν το πανάκριβο τρενάκι, έτσι   ακριβώς επιθυμούν να ζήσουν ευτυχισμένα και χαρούμενα, να ξεχάσουν τη φτώχεια και τις στερήσεις.

Επιπλέον για την Αγγελικούλα και τον Πέτρο ο σιδηρόδρομος γίνεται το σύμβολο της επιστροφής του πατέρα και της επανένωσης της οικογένειας.

ΓΛΩΣΣΑ

Η γλώσσα είναι μια απλή δημοτική που έχει τα χαρακτηριστικά της απλής, καθημερινής, προφορικής ομιλίας των ανθρώπων. Υπάρχουν και κάποιοι λαϊκοί και λανθασμένοι γλωσσικοί τύποι που στόχο έχουν να δείξουν τη λαϊκή καταγωγή και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ηρώων. (στην οδός, να διακονέψω, άμα σφίξει, τα σκολειά, σιδερόδρομος, ανθρώποι, θα στέκουμαι)


ΎΦΟΣ

Το ύφος είναι απλό, άμεσο οικείο, ζωντανό και παραστατικό λόγω των διαλόγων. Επίσης συγκινητικό με τον  εξομολογητικό τόνο του  και φορτίζει τον αναγνώστη προβάλλοντας με τραγικό τρόπο τις δύσκολες πλευρές της ανθρώπινης ζωής.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:

-          Αναπαράσταση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής, όπως επιδρούν στην οικογενειακή ζωή και ιδιαίτερα στην ψυχολογία των παιδιών.

-          Η φτώχεια πέρα από άλλες αιτίες οφείλεται και στην ανώμαλη πολιτική κατάσταση που οδηγούσε ανθρώπους στην εξορία, με αποτέλεσμα οι οικογένειές τους να φτάνουν στα όρια της αντοχής τους.

http://e-didaskalia.blogspot.gr
Μια παρουσίαση συναδέλφου (Stell Stath) σε prezi.