Αρχαία Ελληνικά Α' Γυμνασίου Εν. 4. Λουκιανού Αληθής Ιστορία

Α. Κείμενο

Ο Λουκιανός (γεννήθηκε το 120 μ.Χ. περίπου) καταγόταν από τη Συρία. Άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας, στρέφεται με το έργο του εναντίον καθιερωμένων αντιλήψεων και καυτηριάζει τα κακώς κείμενα της εποχής του. Ένα σημαντικό έργο του είναι η Ἀληθὴς Ἱστορία, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της δημιουργικής φαντασίας και του ανήσυχου πνεύματός του. Σε αυτό, με χαριτωμένο λόγο και περιπαικτική διάθεση, σατιρίζει τα περιπετειώδη μυθιστορήματα της εποχής του επινοώντας ένα υπερπόντιο ταξίδι που τον οδηγεί σε μια απίστευτη συνάντηση...

Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα. Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ πέντε, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς ἐπὶ τοῦ πελάγους διαθέοντας, ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, πλὴν τῶν ποδῶν μόνων· ταῦτα γὰρ φέλλινα ἔχουσιν· ἀφ’ οὗ δή, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες. Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας. Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι. Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι.

Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.3-4 (διασκευή)

Ο Λουκιανός στο έργο του Ἀληθὴς Ἱστορία διακωμωδεί μια κατηγορία λογοτεχνικών έργων που ήταν ιδιαίτερα αγαπητά στην εποχή του, ήταν όμως γεμάτα από υπερβολές και εξωπραγματικές καταστάσεις. Ο συγγραφέας ξεκινά για ένα θαλάσσιο ταξίδι με πολλά απρόοπτα· επισκέπτεται, μεταξύ άλλων, και το νησί των Φελλοπόδων, όπου όλα είναι ασυνήθιστα και παράξενα. Ενδεικτική της δροσιάς που αποπνέει ο λόγος του Λουκιανού είναι και η αφέλεια με την οποία εξηγούνται όλα τα δυσεξήγητα που μας περιγράφει.

  Στόχος του συγγραφέα είναι να διακωμωδήσει με χιουμοριστική διάθεση τα γεμάτα περιπέτεια μυθιστορήματα της εποχής του, που αν και γεμάτα απίθανα και μυθικά στοιχεία προσπαθούσαν ωστόσο να πείσουν τους αναγνώστες για την αλήθειά τους. Γι’ αυτό και ο τίτλος του μυθιστορήματος «Αληθής ιστορία» , όπου ανήκει το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι εντελώς ειρωνικός.

Η διαφορά με τους υπόλοιπους είναι ότι ο Λουκιανός τονίζει ότι το περιεχόμενο του έργου του είναι ψευδές, αποτρέποντας έτσι από το να τον πιστέψουν.

Ομοιότητες θα λέγαμε ότι παρουσιάζει το κείμενο με τις σημερινές κινηματογραφικές ταινίες
επιστημονικής φαντασίας ( o Ε.Τ και το Allien , τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, Ο Πόλεμος των Άστρων κλπ με όντα εξωγήινα, φανταστικά αλλά με ανθρωπομορφικά στοιχεία)

Μετάφραση

  Διανύουμε λοιπόν πλέοντας περίπου τριακόσια στάδια και αγκυροβολούμε σε ένα μικρό και έρημο νησί. Κι αφού μείναμε πέντε ημέρες στο νησί, την έκτη ξεκινούμε και την όγδοη διακρίνουμε πολλούς ανθρώπους να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα, που έμοιαζαν μ’ εμάς σε όλα και στο σώμα δηλαδή και στο ανάστημα εκτός από τα πόδια. Γιατί αυτά τα είχαν κατασκευασμένα από φελλό. Γι’ αυτό το λόγο μάλιστα νομίζω και ονομάζονται Φελλόποδες. Απορούσαμε, λοιπόν, βλέποντάς τους να μην βουλιάζουν, αλλά να μένουν πάνω στα κύματα και να βαδίζουν άφοβα. Κι αυτοί μας πλησιάζουν και μας χαιρετούν και μας λένε στα ελληνικά ότι βιάζονται να φτάσουν στην Φελλώ, την πατρίδα τους. Μέχρις ενός σημείου λοιπόν μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας κι έπειτα αλλάζοντας δρόμο προχωρούν ευχόμενοι σ’ εμάς «καλό ταξίδι»

 Εκπαιδευτικό υλικό για τη διδασκαλία της 4ης Ενότητας Αρχαίων Ελληνικών Α'Γυμνασίου.
Λουκιανός "Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας" Φελλόποδες από το Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης

Παράλληλα κείμενα

 Ἐντεῦθεν ἡμᾶς ὑπεδέχετο πέλαγος προσηνὲς καὶ νῆσος οὐ μεγάλη, εὐπρόσιτος, συνοικουμένη· ἐνέμοντο δὲ αὐτὴν ἄνθρωποι ἄγριοι, Βουκέφαλοι, κέρατα ἔχοντες, οἷον παρ᾿ ἡμῖν τὸν Μινώταυρον ἀναπλάττουσιν. ἀποβάντες δὲ προῄειμεν ὑδρευσόμενοι καὶ σιτία ληψόμενοι, εἴ ποθεν δυνηθείημεν· οὐκέτι γὰρ εἴχομεν. καὶ ὕδωρ μὲν αὐτοῦ πλησίον εὕρομεν, ἄλλο δὲ οὐδὲν ἐφαίνετο, πλὴν μυκηθμὸς πολὺς οὐ πόῤῥωθεν ἠκούετο. δόξαντες οὖν ἀγέλην εἶναι βοῶν, κατ᾿ ὀλίγον προχωροῦντες ἐπέστημεν τοῖς ἀνθρώποις. οἱ δὲ ἰδόντες ἡμᾶς ἐδίωκον, καὶ τρεῖς μὲν τῶν ἑταίρων λαμβάνουσιν, οἱ δὲ λοιποὶ πρὸς τὴν θάλατταν καταφεύγομεν.

Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.44

Μετάφραση

Έπειτα μας υποδέχτηκε ήρεμο πέλαγος και μικρό νησί, ευκολοπλησίαστο, κατοικημένο· και το κατείχαν άγριοι άνθρωποι, οι Βουκέφαλοι, που είχαν κέρατα, όπως φαντάζονται σ' εμάς το Μινώταυρο. Και αφού αποβιβαστήκαμε, προχωρήσαμε, για να βρούμε νερό και τροφή, αν μπορούσαμε από κάπου· γιατί δεν είχαμε. Και νερό εκεί κοντά βρήκαμε, τίποτε άλλο όμως δε φαινόταν, εκτός από μεγάλο μουγκρητό που ακουγόταν κοντά. Επειδή νομίσαμε λοιπόν, ότι ήταν κοπάδι βοδιών, προχωρώντας λίγο συναντήσαμε τους ανθρώπους. Και αυτοί, μόλις μας είδαν, μας καταδίωξαν και τρεις από τους συντρόφους μας συλλαμβάνουν, ενώ οι υπόλοιποι προσπαθούσαμε να βρούμε καταφύγιο στη θάλασσα.

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

  http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12054/

Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας, ενότητα 4 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Χρήστος Τσατσούρης

Ετυμολογικά. Παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά (Υποκοριστικά - Περιεκτικά - Τοπικά), Εν. 4 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Χρήστος Τσατσούρης

Έγινε από την Κατερίνα Προκοπίου για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Α΄ Γυμνασίου

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου:Ενότητα 4 : Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας from katerina Prokopiou

Λεξιλογικός πίνακας

Για τη λέξη φωνή Η σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

 

Β2. Ετυμολογικά

Παραγωγή ουσιαστικών

Παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά (α′ μέρος)

• Υποκοριστικά – Περιεκτικά – Τοπικά

Υποκοριστικά λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία δηλώνουν πραγματική ή συναισθηματική σμίκρυνση της πρωτότυπης λέξης.
Περιεκτικά λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία σημαίνουν το μέρος που περιέχει πολλά από εκείνα που φανερώνει η πρωτότυπη λέξη ή πολλά όμοια πράγματα που βρίσκονται στο ίδιο μέρος.
Τοπικά είναι τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία σημαίνουν τον τόπο όπου μένει ή εργάζεται το πρόσωπο που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη ή τον τόπο όπου γίνεται μια ενέργεια.

Καταλήξεις υποκοριστικών -άριον ἀνθρωπάριον < ἄνθρωπος -ιον σωμάτιον < σῶμα -ίδιον οἰκίδιον < οἶκος -ίς νησίς < νῆσος -ίσκος νεανίσκος < νεανίας -ύδριον νησύδριον < νῆσος -ύλλιον εἰδύλλιον < εἶδος (σύντομο ποίημα συχνά με βουκολικό περιεχόμενο)

Καταλήξεις περιεκτικών -(ε)ών ἀμπελών < ἄμπελος ἐλαιών < ἐλαία -ιά μυρμηκιά < μύρμηξ στρατιά < στρατός

Καταλήξεις τοπικών -ιον ἐμπόριον < ἔμπορος -(ε)ῖον ἰατρεῖον < ἰατρός

 Γ . Γραμματική

 Διαδραστική παρουσίαση

Β΄κλίση:

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php...

 

Κλίση του άρθρου
	Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
Ονομαστική	ὁ	ἡ	τὸ
Γενική	τοῦ	τῆς	τοῦ
Δοτική	τῷ	τῇ	τῷ
Αιτιατική	τὸν	τὴν	τὸ
Κλητική	ὦ	ὦ	ὦ
	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	οἱ	αἱ	τὰ
Γενική	τῶν	τῶν	τῶν
Δοτική	τοῖς	ταῖς	τοῖς
Αιτιατική	τοὺς	τὰς	τὰ
Κλητική	ὦ	ὦ	ὦ

Β΄ κλίση ουσιαστικών

Η δεύτερη κλίση περιλαμβάνει ονόματα:

• αρσενικά και θηλυκά σε: -ος
• ουδέτερα σε: -ον
• συνηρημένα σε: -ους
• αττικόκλιτα αρσενικά και θηλυκά σε: -ως, ουδέτερα σε: -ων  

Παρατηρήσεις:

• Τα αρσενικά και τα θηλυκά της β' κλίσης έχουν τις ίδιες καταλήξεις στον ενικό και στον πληθυντικό.
• Τα ουδέτερα σχηματίζουν στον ενικό και στον πληθυντικό τρεις πτώσεις όμοιες: την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική.

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/kli-ous.htm

καταλήξεις ασυναίρετων της β' κλίσης Ενικός Αρσενικά Θηλυκά Ουδέτερα ον. γεν. δοτ. αιτ. κλ. -ος -ου -ῳ -ον -ε -ον -ου -ῳ -ον -ον Πληθυντικός ον. γεν. δοτ. αιτ. κλ. -οι -ων -οις -ους -οι -α -ων -οις -α -α Παραδείγματα αρσενικών και θηλυκών αρσενικά   (οξύτονα) (τονίζονται στη λήγουσα) (παροξύτονα ή προπερισπώμενα)(τονίζονται στη παραλήγουσα) (προπαροξύτονα) (τονίζονται στη προπαραλήγουσα) ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ   θε-ὸς θε-οῦ θε-ῷ θε-ὸν θε-ὲ λόγ-ος λόγ-ου λόγ-ῳ λόγ-ον λόγ-ε ἄνθρωπ-ος ἀνθρώπ-ου ἀνθρώπ-ῳ ἄνθρωπ-ον ἄνθρωπ-ε οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ   θε-οὶ θε-ῶν θε-οῖς θε-οὺς θε-οὶ λόγ-οι λόγ-ων λόγ-οις λόγ-ους λόγ-οι ἄνθρωπ-οι ἀνθρώπ-ων ἀνθρώπ-οις ἀνθρώπ-ους ἄνθρωπ-οι θηλυκά (οξύτονα) (τονίζονται στη λήγουσα) (παροξύτονα ή προπερισπώμενα) (τονίζονται στη παραλήγουσα) (προπαροξύτονα) (τονίζονται στη προπαραλήγουσα) ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ   ὁδ-ὸς ὁδ-οῦ ὁδ-ῷ ὁδ-ὸν ὁδ-ὲ νῆσ-ος νήσ-ου νήσ-ῳ νῆσ-ον νῆσ-ε κάμηλ-ος καμήλ-ου καμήλ-ῳ κάμηλ-ον κάμηλ-ε αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ   ὁδ-οὶ ὁδ-ῶν ὁδ-οῖς ὁδ-οὺς ὁδ-οὶ νῆσ-οι νήσ-ων νήσ-οις νήσ-ους νῆσ-οι κάμηλ-οι καμήλ-ων καμήλ-οις καμήλ-ους κάμηλ-οι Παρατηρήσεις Τα οξύτονα (αυτά που τονίζονται στη λήγουσα) και τα παροξύτονα ή προπερισπώμενα (αυτά που τονίζονται στην παραλήγουσα) διατηρούν τον τόνο τους σε όλες τις πτώσεις στην ίδια συλλαβή, π.χ. θεός, ὁδός, λόγος, νῆσος   Τα προπαροξύτονα (αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα) στη γενική και δοτική του ενικού και στη γενική, τη δοτική και την αιτιατική του πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα π.χ. ἄνθρωπος,  κάμηλος   Πρόσεξε πού τονίζονται τα ουσιαστικά στις διάφορες πτώσεις όταν η ονομαστική ενικού τονίζεται στη λήγουσα Λ παραλήγουσα ΠΛ προπαραλήγουσα ΠΠΛ ὁ θε ός λό γος ἄ νε μος τοῦ θε οῦ λό γου ἀ νέ μου τῷ θε ῷ λό γω ἀ νέ μῳ τὸν θε όν λό γον ἄ νε μον ὦ θε έ λό γε ἄ νε με οἱ θε οί λό γοι ἄ νε μοι τῶν θε ῶν λό γων ἀ νέ μων τοῖς θε οῖς λό γοις ἀ νέ μοις τοὺς θε ούς λό γους ἀ νέ μους ῶ θε οί λό γοι ἄ νε μοι ο τόνος πάντα στη λήγουσα ο τόνος πάντα στην παραλήγουσα ο τόνος αλλάζει Παραδείγματα ουδέτερων   (οξύτονα) (παροξύτονα ή προπερισπώμενα) (προπαροξύτονα) τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ   φυτ-ὸν φυτ-οῦ φυτ-ῷ φυτ-ὸν φυτ-ὸν δῶρ-ον δώρ-ου δώρ-ῳ δῶρ-ον δῶρ-ον μυστήρι-ον μυστηρί-ου μυστηρί-ῳ μυστήρι-ον μυστήρι-ον τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ   φυτ-ά φυτ-ῶν φυτ-οῖς φυτ-ά φυτ-ά δῶρ-α δώρ-ων δώρ-οις δῶρ-α δῶρ-α μυστήρι-α μυστηρί-ων μυστηρί-οις μυστήρι-α μυστήρι-α Παρατηρήσεις   Η κατάληξη -α των ουδετέρων είναι βραχύχρονη. Τα οξύτονα (αυτά που τονίζονται στη λήγουσα) και τα παροξύτονα (αυτά που τονίζονται στην παραλήγουσα) διατηρούν τον τόνο τους σε όλες τις πτώσεις στην ίδια συλλαβή, π.χ. φυτόν, δῶρον   Τα προπαροξύτονα (αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα) στη γενική και δοτική του ενικού και πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα π.χ. μυστήριον Τι πρέπει να προσέχουμε όταν κλίνουμε ένα ουσιαστικό Όταν πρόκειται να κλίνουμε ένα ουσιαστικό πρέπει να προσέχουμε τα εξής: α) την κατάληξη, για να καταλάβουμε σε ποια κλίση ανήκει β) πού τονίζεται, για να καταλάβουμε με ποιο τρόπο θα το τονίσουμε. Παράδειγμα: 1. Έστω ότι μας ζητάνε να κλίνουμε το ουσιαστικό ὁ τύραννος. α) από την κατάληξη -ος, καταλαβαίνουμε ότι ανήκει στη β' κλίση. β) από τον τόνο του στην προπαραλήγουσα (ΠΠΛ), καταλαβαίνουμε ότι θα το κλίνουμε σύμφωνα με το ουσιαστικό ὁ ἄνθρωπος. Συνεπώς πρέπει να προσέξουμε πού θα τονίσουμε στη γενική και δοτική ενικού και στη γενική, δοτική και αιτιατική πληθυντικού. Αρχαία Ελληνικά: Β' Κλίση ουσιαστικών Επιτέλους, ο λεξότοιχος της Κ. Σάιτ μας περιμένει για πνευματική παιχνιδοεξάσκηση ! Εμπεδώνουμε κα τα τρία γένη μαζί με τον  Ελληνικό Πολιτισμό : https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1066238 Προσωπικές αντωνυμίες Το ταγκό της προσωπικής αντωνυμίας PDF | Εκτύπωση | Οι προσωπικές αντωνυμίες των Αρχαίων σε ένα ταγκό, ιδανικό για απομνημόνευση Μια συνάδελφος, η Κατερίνα Φωτεινάκη, έχει γράψει ένα τραγούδι για τις προσωπικές αντωνυμίες των Αρχαίων. Στη Γαλλία, όπου ζει και εργάζεται, το "Ταγκό της προσωπικής αντωνυμίας" είναι ήδη γνωστό. Είναι ιδανικό να μαθαίνουν τα παιδιά την προσωπική αντωνυμία εύκολα και ευχάριστα.   Προσωπικές αντωνυμίες Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου Πρώτο πρόσωπο είναι εκείνο που ενεργεί: εγώ Δεύτερο πρόσωπο είναι εκείνο που του απευθυνόμαστε: εσύ Τρίτο πρόσωπο είναι εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος: αυτός, εκείνος κ.τ.λ. Κλίση  προσωπική αντωνυμία Ενικός αριθμός   α' πρόσωπο β' πρόσωπο γ' πρόσωπο Ονομαστική ἐγὼ σὺ   Γενική ἐμοῦ, μου σοῦ, σου (οὗ) Δοτική ἐμοί, μοι σοί, σοι οἷ, οἱ Αιτιατική ἐμέ με σέ, σε (ἕ) Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική ἡμεῖς ὑμεῖς (σφεῖς) Γενική ἡμῶν ὑμῶν (σφῶν) Δοτική ἡμῖν ὑμῖν σφίσι(ν) Αιτιατική ἡμᾶς ὑμᾶς (σφᾶς)   Όπως φαίνεται από την κλίση της αντωνυμίας στη γενική και στη δοτική του ενικού υπάρχουν δύο τύποι, ο δυνατός (ἐμοῦ, ἐμοί, σοῦ, σοί) και ο αδύνατος (μου, μοι, σου, σοι). Ο δυνατός τύπος χρησιμοποιείται όταν υπάρχει έμφαση, ενώ ο αδύνατος όταν δεν υπάρχει έμφαση. Παραδείγματα: - οὔθ’ ἡ πόλις αἰτία οὖσα Τιμάρχῳ οὔθ’ οἱ νόμοι οὔθ’ ὑμεῖς οὔτ’ ἐγώ... - σὺ δέ μοι δοκεῖς τἀναντία τῆς φιλοσοφίας ἀπολελαυκέναι - ὧν ἕνεκα καὶ ἐμοὶ δίκαιον ὑμᾶς μεταδοῦναι τῆς σωτηρίας   Η προσωπική αντωνυμία στη Ν.Ε. - Εμένα ζήτησαν, όχι εσένα. - Μου έδωσες το τετράδιο που σου ζήτησα;   Όπως παρατηρείς οι αντωνυμίες έχουν και αδύναμους τύπους οι οποίοι δεν τονίζονται. Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

Η προσωπική αντωνυμία, ενότητα 4 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής