Αρχαία Ελληνικά Α' Γυμνασίου Εν.7 Γόρδιος Δεσμός

Ο Γόρδιος Δεσμός είναι ο περίπλοκος κόμπος που έδενε το άρμα του Γόρδιου, πατέρα του Μίδα και αρχαίου βασιλέα της Φρυγίας.

Μεταφορικά σημαίνει:

κάθε πολύπλοκο και δυσεπίλυτο πρόβλημα, μπερδεμένη κατάσταση

→Η υπόθεση ήταν τόσο μπερδεμένη που αποτελούσε γόρδιο δεσμό για τους δικαστές.

→ Ο γόρδιος δεσμός της εθνικής οικονομίας απαιτεί δραστικές λύσεις.

Η φράση λέγεται για δύσκολη κατάσταση σαν και αυτή που αντιμετώπισε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν προσπάθησε να λύσει ένα μπερδεμένο κόμπο, το «γόρδιο δεσμό», που σύμφωνα με τον χρησμό όποιος τον έλυνε θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας.
Αρριαννού ,11,3

Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη. Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ᾿ αὐτὸν ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος τοῖς φήνασι θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τοῦ δεσμοῦ τὴν λύσιν.

Ἀρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις 2.3.1-8 (διασκευή)

 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/

 Μετάφραση

Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο, τον κατέλαβε έντονη επιθυμία να δει την άμαξα του Γορδίου και το δεσμό του ζυγού της άμαξας Και επιπλέον, βέβαια, και αυτό λεγόταν για την άμαξα ότι δηλαδή, όποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας, αυτός θα ήταν  μοιραίο να εξουσιάσει την Ασία. Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς και δεν μπορούσε να δει κανείς  ούτε τέλος ούτε αρχή. Ο Αλέξανδρος, επειδή δεν μπορούσε να βρει τη λύση του δεσμού, αλλά και δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο, γιατί φοβόταν ότι αυτό θα προκαλέσει κάποια αναταραχή στο πλήθος, αφού χτύπησε το δεσμό με το ξίφος του, τον έκοψε και είπε ότι λύθηκε. Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα ο ίδιος και οι σύντροφοί του με την ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός για τη λύση του δεσμού. Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές και λάμψη από τον ουρανό φανέρωσαν τα σημάδια του Θεού.Γι’ αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε θυσία στους θεούς που του φανέρωσαν τα σημάδια για  τον τρόπο λύσης του δεσμού


παίσας τῷ ξίφει: Σύμφωνα με τον Αριστόβουλο, ο οποίος συμμετείχε στην εκστρατεία και έζησε από κοντά τα γεγονότα, ο Αλέξανδρος δεν έκοψε τον δεσμό με το ξίφος, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο καρφί που τον συγκρατούσε. Την εκδοχή αυτή αναφέρει και ο Αρριανός. Ως μεταγενέστερος όμως (γράφει το έργο του πέντε αιώνες μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου βασιζόμενος σε προγενέστερα σχετικά έργα), αφηγείται και την εκδοχή της κοπής του δεσμού με ξίφος, που τονίζει την αποφασιστικότητα του νεαρού στρατηλάτη.


Ένα πράγμα για το οποίο έμεινε στην ιστορία ο Αλέξανδρος ο Γ’ ο Μακεδών, ο Μέγας Αλέξανδρος , είναι η λύση του Γόρδιου δεσμού και η φράση “ό τι δεν μπορεί να λυθεί, μπορεί να κοπεί! ”.
Πέρα από την ωραία ,όμως, ιστορία νομίζω πως θα πρέπει να δούμε λίγο και τους συμβολισμούς που κρύβονται πίσω από αυτή.

Η φράση “ό τι δεν μπορεί να λυθεί , μπορεί να κοπεί”, όπως την αναφέρει ο Αρριανός, είναι, βέβαια, η πιο δημοφιλής , θα πρέπει όμως να αναφέρουμε και την εκδοχή του Αριστόβουλου που συμμετείχε στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου , έζησε από κοντά τα γεγονότα και υπήρξε πιθανώς αυτόπτης μάρτυρας ,που υποστηρίζει πως ο Μέγας Αλέξανδρος δεν έκοψε τον δεσμό του ζυγού της άμαξας του βασιλιά Γορδίου με το ξίφος του, αλλά αφαίρεσε το μεγάλο ξύλινο καρφί που τον συγκρατούσε, έλυσε τον δεσμό αφαιρώντας τον πείρο από το τιμόνι του άρματος.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, και με όποιον τρόπο και αν τον έλυσε , ο συμβολισμός και το μήνυμα είναι το ίδιο.
Ο γόρδιος δεσμός συμβολίζει καθετί που είναι δύσκολο και δυσεπίλυτο, κάθε πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είτε στην προσωπική είτε στην επαγγελματική είτε στην πολιτική ζωή. Όσον αφορά στον τρόπο επίλυσης του προβλήματος και το μέσο που χρησιμοποιήθηκε, σε κάθε περίπτωση ο συμβολισμός παραμένει ο ίδιος: το σπαθί συμβολίζει την αποφασιστικότητα και την τόλμη, και η αφαίρεση απλώς του ξύλινου καρφιού την ευφυία του Αλεξάνδρου.
Τι έκανε , λοιπόν, και τι πέτυχε ο Μέγας Αλέξανδρος:
Πρώτον, δεν δαπάνησε  πολύ χρόνο με το συγκεκριμένο πρόβλημα και αφού το εξέτασε για λίγο , όσο χρόνο  χρειαζόταν κατά την κρίση  του  και με την έμφυτη οξυδέρκειά του ,το αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα και το έλυσε γρήγορα και εύκολα.
Και έτσι, λένε, επιβεβαιώθηκε ο χρησμός που ήθελε  αυτόν που θα έλυνε το γόρδιο δεσμό κυρίαρχο της Ασίας. Επιβεβαιώθηκε ,γιατί όποιος ξέρει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα γρήγορα και αποφασιστικά, δείχνει ότι είναι ικανός ηγέτης, ότι μπορεί να οδηγήσει τον λαό του, το στράτευμά του εν προκειμένω, στο στόχο του ,παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις.
Επιπλέον, πέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των στρατιωτών του , που πείστηκαν με τον τρόπο αυτό για τις ικανότητες του ηγέτη τους και τον ακολούθησαν στο τολμηρό εγχείρημά του.

Σχεδιάγραμμα ενότητας
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/sxedioa7.pdf

Άσκηση κατανόησης Α7ης ενότητας

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/askiseis%20metafraseis%20a/A02/ataxi07.1.htm

https://athinakomninou.weebly.com/unit7aegag-957557-543975-528456-752624.html

Η λύση του γόρδιου δεσμού, Ενότητα 7 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής

 

 

Λεξιλογικός πίνακας

Για τη λέξη ζευγνύω (και ζεύγνυμι) [= δένω μαζί με κάτι άλλο, ζευγαρώνω, ζεύω) Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς: Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική Νέα Ελληνική ἡ ζεῦξις (-η) = (α.ε.) 1. η σύνδεση, 2. το ζέψιμο αλόγων τὸ ζεῦγμα = (α.ε.) το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύνδεση τὸ ζεῦγος, τὸ ζευγάριον (-ι) ὁ ζευγίτης (ν.ε.= ζευγάς, ζευγολάτης) ζευκτήριος = (α.ε.) ο κατάλληλος για ζεύξη ζευκτός ζυγόω, ζυγῶ = (α.ε.) ενώνω κάτω από τον ίδιο ζυγό, ζυγώνω = πλησιάζω τὸ ζυγόν και ὁ ζυγός τὸ ζύγωμα ζεύω = τοποθετώ ζώα στον ζυγό, για να σύρουν φορτίο ζέψιμο ζευγάς = ο ζευγίτης ζευγαρώνω ζευγαρωτός ζυγαριά ζύγισμα ζύγιση ζύγι ζυγωματικός ζευγηλάτης = (α.ε.) ο οδηγός ζεύγους βοδιών, ο ζευγίτης, (ν.ε.) ο ζευγολάτης ἡ διάζευξις (-η) ἡ σύζευξις (-η) ὁ συζυγής = αυτός που είναι συνδεδεμένος με άλλον σε ενιαίο σύνολο ἡ συζυγία σύζυγος ὁ ὁμόζυξ (ν.ε. ομόζυγος) ζυγοστάθμιση διαζύγιο διαζευκτήριο διαζευγμένος σύζευγμα = το αποτέλεσμα της σύζευξης συζυγικός Χρησιμοποίησε το σύμβολο % πριν ή μετά από το -ζευ ή -ζυγ, π.χ %ζευγ ή ζυγ%, για να βρεις τις σύνθετες λέξεις, καθώς επίσης και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ.

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm

Β2. Ετυμολογικά

Παραγωγή ουσιαστικών

Παραγωγή ουσιαστικών από ρήματα (β′ μέρος)

• Ουσιαστικά που δηλώνουν όργανο ή μέσο
Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δηλώνουν όργανο ή μέσο -τρον ή -θρον -τρα ή -θρα -τήρ -τηρία -τήριον -ανον -άνη -όνη -ίς ἄροτρον ξύστρα λουτήρ ἀρτηρία ποτήριον δρέπανον σκαπάνη ἀγχόνη γραφίς < ἀρόω, ἀρῶ < ξύω, ἀποβάθρα < ἀποβαίνω < λούω < ἀείρω < πίνω < δρέπω < σκάπτω < ἄγχω < γράφω

• Ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο

Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δηλώνουν τόπο -τήριον -τρα -τρον -θρον ὁρμητήριον παλαίστρα θέατρον βάθρον < ὁρμάομαι, ὁρμῶμαι < παλαίω < θεάομαι, θεῶμαι < βαίνω

 http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/

Γ. Γραμματική

1. Η αύξηση

Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν στην αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το παρελθόν. Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική.

ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο		ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογγο
συλλαβική αύξηση		χρονική αύξηση

Σχηματισμός οριστικής παρατατικού ε.φ.

ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn/elyon1.htm Για να σχηματίσουμε τον παρατατικό των βαρύτονων, προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ενεστώτα τις καταλήξεις του παρατατικού, δηλαδή, για το ρήμα λύω παίρνουμε το θέμα λυ- και προσθέτουμε την κατάληξη του παρατατικού -ον. Στην αρχή όμως πρέπει να βάλουμε και την αύξηση, (όπως και στα νέα ελληνικά) η οποία είναι δύο ειδών: συλλαβική και χρονική

Τι είναι η συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός -ἐ-  (Προσοχή! παίρνει ψιλή). Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια  νέα συλλαβή. Πότε βάζουμε συλλαβική αύξηση; Συλλαβική αύξηση βάζουμε, όταν το ρήμα αρχίζει από σύμφωνο, π.χ.  λύω > ἔλυον, διώκω > ἐδίωκον, φεύγω > ἔφευγον Στην περίπτωση που το ρήμα αρχίζει από ῥ (π.χ. ῥίπτω), τότε εκτός  από το ἐ της αύξησης διπλασιάζεται και το ῥ.  Έτσι ο παρατατικός του ῥίπτω γίνεται ἔρριπτον   Τι είναι η χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση είναι η μετατροπή ενός βραχύχρονου  φωνήεντος σε μακρόχρονο, παθαίνει δηλαδή έκταση!!!!!!! Πότε βάζουμε χρονική αύξηση; Χρονική αύξηση βάζουμε όταν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν.  Δηλαδή τι κάνουμε; Κάνουμε κάποιες αλλαγές σε μερικά φωνήεντα. Ποιες είναι οι αλλαγές;  Με λίγα λόγια κάποια φωνήεντα αλλάζουν, όπως φαίνεται στη συνέχεια. Ενεστώτας Παρατατικός ᾰ > η ἀγοράζω > ἠγόραζον αι > ῃ αἰχμαλωτίζω > ᾐχμαλώτιζον αυ > ηυ αὐξάνω > ηὔξανον ε > η ἐλπίζω > ἤλπιζον ει > ῃ εἰκάζω > ᾔκαζον ευ > ηυ εὑρίσκω > ηὕρισκον ο > ω ὁρίζω > ὥριζον οι > ῳ οἱκίζω > ᾤκιζον ῠ > ῡ ὑφαίνω > ὕφαινον ῐ > ῑ ἱκετεύω > ἱκέτευον     Θα πρέπει να θυμόμαστε κυρίως τις εξής αλλαγές: α > η ε > η ο > ω το ι > γίνεται υπογεγραμμένη, Παρατηρήσεις Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν παίρνουν αύξηση, γράφονται με δύο ρ, π.χ. ῥίπτω → ἔρριπτον. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα με α΄ συνθετικό πρόθεση, η αύξηση μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπάγω → ἀπῆγον, ἐκφέρω → ἐξέφερον, ἐγκωμιάζω → ἐνεκωμίαζον. http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/baritona.htm#%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82 O ΡΗΜΑ ΕΙΜΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ ἦ και ἦν ἦσθα ἦν                                      ἦμεν ἦτε ἦσαν Άσκηση (1)  Άσκηση (2) Σχηματισμός οριστικής αορίστου ε.φ. ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn/elysa.htm Για να σχηματίσουμε τον αόριστο χρησιμοποιούμε το θέμα έτσι όπως διαμορφώθηκε στο μέλλοντα, (δηλαδή με το χρονικό χαρακτήρα -σ- ή -ψ- ή -ξ- ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη) και προσθέτουμε τις καταλήξεις του αόριστου. Οι καταλήξεις μοιάζουν με εκείνες της νέας ελληνικής. Προσοχή όμως στην κατάληξη του β' ενικού! (δες που αναβοσβήνει!) Έχει αύξηση ο αόριστος; Ο αόριστος έχει αύξηση όπως ο παρατατικός. Όσες αλλαγές έγιναν στον παρατατικό οι ίδιες ισχύουν και για τον αόριστο. Θα έχουμε συνεπώς και συλλαβική και χρονική αύξηση.   Κλίση οριστική παρατατικού οριστική αορίστου α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε. ἐ-τόξευ-ον ἐ-τόξευ-ες ἐ-τόξευ-ε ἐ-τοξεύ-ομεν ἐ-τοξεύ-ετε ἐ-τόξευ-ον τόξευα τόξευες τόξευε τοξεύαμε τοξεύατε τόξευαν ἐ-τόξευ-σ-α ἐ-τόξευ-σ-ας ἐ-τόξευ-σ-ε(ν) ἐ-τοξεύ-σ-αμεν ἐ-τοξεύ-σ-ατε ἐ-τόξευ-σ-αν τόξευσα τόξευσες τόξευσε τοξεύσαμε τοξεύσατε τόξευσαν

Οριστική Παρατατικού και Αορίστου Ε.Φ. βαρύτονων ρημάτων, Ενότητα 7 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Χρήστος Τσατσούρης

Λεξιλογικός πίνακας "ζευγνύω", ενότητα 7 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής