Το να δημιουργείς είναι να σκέφτεσαι πιο έντονα. Ρεβερντί Π.

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Επαγγέλματα αρχαίων Αθηναίων

Α. Κείμενο
Μια εξέχουσα πόλη, όπως η Αθήνα του 5ου αι. π.Χ., ήταν εύλογο να παρουσιάζει αυξημένες ανάγκες για προϊόντα και υπηρεσίες. Τις ανάγκες αυτές κάλυπταν ποικίλες κατηγορίες επαγγελματιών, από τους οποίους άλλοι ήταν ελεύθεροι πολίτες και άλλοι μέτοικοι ή και δούλοι.


Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ ἑτέρας πόλεις κατοικοῦντες, πολλὰ ἐν τῷ βίῳ ἐπιτηδεύουσι, ἵνα τὰ ἀναγκαῖα πορίζωνται: Ναυσικύδης ναύκληρος ὢν περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφὴν ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις ἐσπούδαζε, τοῦτ' αὐτὸ δ' ἐποίουν Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος. Πολύζηλος ἀπὸ ἀλφιτοποιίας ἑαυτὸν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε, ἔτι δὲ πολλάκις τῇ πόλει ἐλειτούργει. Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε, Δημέας δὲ ἀπὸ χλαμυδουργίας διετρέφετο, Μεγαρέων δ' οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας. Οὐκ ὀλίγοι τῶν πολιτῶν τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον, οἷον τὴν τῶν λιθοξόων, κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων, καὶ πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ ἐξειργάζοντο.

Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 2.7.6 (ελεύθερη διασκευή)



Μετάφραση
  Οι Αθηναίοι, όπως και αυτοί που κατοικούν στις άλλες πόλεις, ασκούν στη ζωή τους πολλά επαγγέλματα, για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία: Ο Ναυσικύδης που ήταν ιδιοκτήτης πλοίου, μεριμνούσε για τη συντήρηση του εαυτού του και των δικών του, και το ίδιο ακριβώς έκανε ο Ξένων ο έμπορος και ο Ξενοκλής ο μικροπωλητής. Ο Πολύζηλος με την παρασκευή κριθάλευρου έτρεφε τον εαυτό του και τους οικιακούς του δούλους, και ακόμα πολλές φορές προσέφερε στην πόλη δημόσια υπηρεσία με δικά του χρήματα. Ο Γλαύκων από το Χολαργό ήταν γεωργός και έτρεφε βόδια, ενώ ο Δημέας ζούσε από την τέχνη της κατασκευής χλαμύδων, και οι περισσότεροι από τους Μεγαρείς από την τέχνη της κατασκευής εξωμίδων. Αρκετοί από τους πολίτες μάθαιναν καλά κάποια τέχνη, όπως αυτή του μαρμαρά, του κεραμέα, του μαραγκού, του τσαγκάρη, και εξασφάλιζαν πάρα πολλά αναγκαία για τη ζωή.




σχεδιάγραμμα ενότητας

 

Οι αρχαίοι, όπως φαίνεται από τις επιγραφές, έγραφαν μόνο με κεφαλαία γράμματα και δε χρησιμοποιούσαν τόνους. Οι τόνοι άρχισαν να χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά στην Αλεξάνδρεια, περίπου το 200 π.Χ. και ο πρώτος που τους χρησιμοποίησε ήταν ο Βυζάντιος.
Επισήμως οι τόνοι καθιερώθηκαν τον 9ο αι. μ.Χ., μαζί με τη μικρογράμματη γραφή.

Οι τόνοι άρχισαν να χρησιμοποιούνται, κατά πάσα πιθανότητα, 
α) επειδή οι ίδιοι οι Έλληνες χρειάζονταν καθοδήγηση για να προφέρουν σωστά λέξεις που δε χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ομιλία και 
β) γιατί έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να μαθαίνουν να προφέρουν τα ελληνικά αυτοί που μάθαιναν την ελληνική ως ξένη γλώσσα.
Τελικά, ένα σύστημα τονισμού, κοινό για όλους, καθιερώθηκε περίπου το 10 αι. μ.Χ. μαζί με την καθιέρωση της μικρογράμματης γραφής. 
Οι τόνοι των αρχαίων διατηρήθηκαν στα ελληνικά μέχρι τις 12/01/1982, όταν η Βουλή των Ελλήνων κατάργησε το πολυτονικό σύστημα και καθιέρωσε το μονοτονικό


Τόνοι

O τονισμός της αρχαίας ελληνικής ήταν κύρια «μουσικός» (μελωδικός, προσωδιακός) και όχι δυναμικός όπως της νέας ελληνικής. Σχετιζόταν δηλαδή βασικά με το ύψος της φωνής και όχι την έντασή της. 
Στους κλασικούς χρόνους (και συγκεκριμένα από την εποχή του Πλάτωνα) χρησιμοποιούνται για τον τόνο οι όροι οξύς και βαρύς που αναφέρονται και στο ύψος και στην ένταση.
Στην αρχαία ελληνική γλώσσα οι κανόνες που αναφέρονται στη θέση του τόνου αφορούν κυρίως τα φωνήεντα, δηλαδή τα στοιχεία που μπορούν να «τραγουδηθούν», επειδή επιτρέπουν αλλαγές στο ύψος της φωνής.



  • Η οξεία είναι ένας τόνος που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε στις τρεις τελευταίες συλλαβές μίας λέξης    (Προπαραλήγουσα, Παραλήγουσα, Λήγουσα).
  • H βαρεία είναι ένας τόνος που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε μόνο στη τελευταία συλλαβή μίας λέξης (Λήγουσα).
  • H περισπωμένη είναι ένας τόνος που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε στις δύο τελευταίες συλλαβές μίας λέξης (Παραλήγουσα, Λήγουσα).
  
Πνεύματα

Εκτός από τα τονικά σύμβολα, οι γραμματικοί της ελληνιστικής περιόδου χρησιμοποίησαν και πνεύματα, δηλαδή σύμβολα που διευκόλυναν τη διάκριση ανάμεσα σε δασείς και μη δασείς ('ψιλούς') φθόγγους. Τί σημαίνει όμως «δασύς» και τί «ψιλός» φθόγγος;
Υπήρχε στην αρχαία γλώσσα ένας φθόγγος που παραγόταν με αέρα που περνούσε σχεδόν ανεμπόδιστος από το στόμα, παρόμοιος με τον ήχο που συμβολίζεται στην αγγλική με το γράμμα h σε λέξεις όπως ahead, hot, here. Αυτός ακριβώς ήταν ο δασύς φθόγγος. Δασύς σημαίνει 'τραχύς', ενώ ψιλός σημαίνει 'γυμνός', δηλαδή φθόγγος που δεν έχει δασύτητα.
Οι τόνοι μπαίνουν στη λήγουσα (Λ), στην παραλήγουσα (ΠΛ) και στην προπαραλήγουσα (ΠΠΛ)



  • H δασεία είναι ένα πνεύμα που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε στην αρχή μίας λέξης που αρχίζει από φωνήεν. Η δασεία στο φωνήεν από το οποίο αρχίζει μία λέξη επιφέρει αλλαγή στον ήχο που παράγεται όταν διαβάζουμε αυτό το φωνήεν. Πιο συγκεκριμένα είναι σαν κατά την ανάγνωση να έχει προστεθεί το γράμμα 'χ' πριν από το φωνήεν.
  • H ψιλή είναι ένα πνεύμα που μπορεί να χρησιμοποιήσουμε στην αρχή μίας λέξης που αρχίζει από φωνήεν, όπως και το προηγούμενο πνεύμα. Ωστόσο, η ψιλή δεν επιφέρει κάποια αλλαγή στον ήχο ακούσματος του αρχικού φωνήεντος. 





Τόνοι

 


οξεία


 

βαρεία 



 


περισπωμένη


 Πνεύματα





ψιλή


 


δασεία





ΟΙ συλλαβές των λέξεων
Πατάμε πανευτυχείς εδώ και η missmelissa μας περιμένει!!!


Μια λέξη, ανάλογα με τη συλλαβή στην οποία τονίζεται, λέγεται:

οξύτονη, αν έχει οξεία στη λήγουσα, π.χ. πα-τήρ·

περισπώμενη, αν έχει περισπωμένη στη λήγουσα, π.χ. τι-μῶ

παροξύτονη, αν έχει οξεία στην παραλήγουσα, π.χ. λό-γος

προπαροξύτονη, αν έχει οξεία στην προπαραλήγουσα, ἄν-θρω-πος


Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω από την προπαραλήγουσα
 .
ΠΝΕΥΜΑΤΑ - ΔΑΣΥΝΣΗ ( ( Πρότυπο Πειραματικό Πανμιου Κρήτης
https://docs.google.com/presentation/d/1xdezj3h525IU7dWEIebf9PYlKB3JwlLZ/edit?usp=sharing&ouid=110623934907520324053&rtpof=true&sd=true

 

ΚΑΝΟΝΑΣ
Οι λέξεις που αρχίζουν από υ ή ρ παίρνουν δασεία, π.χ. ὑγιής, ῥοῦς.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ:

Για να καταλάβουμε αν μια λέξη παίρνει ψιλή ή δασεία, την κάνουμε β’ συνθετικό μιας σύνθετης λέξης, χρησιμοποιώντας ως α’ συνθετικό μια από τις προθέσεις κατά, ἐπί, ὑπό, ἀπό, κοκ.

Αν κατά τη σύνθεση το τ, το π και το κ τραπούν αντίστοιχα σε θ, φ και χ, τότε η αρχική λέξη μας παίρνει δασεία.

π.χ. ημέρα – καθημερινός, άρα: ἡμέρα

Βοηθητικός πίνακας για τη θέση των τόνων:

ά, ὰ, ᾶ
ἀ, ἁ
ἄ, ἅ
Ἄ, Ἅ
ἆ, ἇ - Ἆ, Ἇ
αί, αὶ, αῖ
αἰ, αἱ
αἴ, αἵ
Αἴ, Αἵ
αἶ, αἷ -
Αἶ, Αἷ


ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΝΙΣΜΟΥ
 
 . 

Πατάμε κι εδώ...

Κι άλλη μια ασκησούλα... έτσι για το καλό! 

Κι ένα λεξοπαίχνιδο by eleniavrami εδώ,

και από την κ. Ο. Μπιτζανάκη εδώ!

 

By at
Labels:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)