-O Καβάφης είναι ένας μοναδικά πρωτότυπος ποιητής. Αποτελεί ξεχωριστή ιδιότυπη περίπτωση της νεοελληνικής ποίησης. Η ποιητική του έκφραση που είναι πιο κοντά στη σύγχρονη αντίληψη της ποιητικής έκφρασης. Εκφράζει μία τελείως διαφορετική ποιητική ατμόσφαιρα, ένα διαφορετικό ποιητικό κλίμα, τελείως ξένο προς εκείνο που ανθεί στην Αθήνα την ίδια εποχή, ξένο από το κλίμα του δημοτικισμού και την ποιητική ατμόσφαιρα του K. Παλαμά.
http://2stav-glossa.blogspot.gr/2011/10/blog-post_5111.html
(http://www.snhell.gr/) και να ανατρέξουν στα σχετικά με τον ποιητή Κ. Π. Καβάφη
(βιογραφία:http://www.snhell.gr/archive/bio.asp?id=1,
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποίησης του Καβάφη
- Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η ιδιότυπη γλώσσα του Kαβάφη. Πρόκειται για λόγια γλώσσα με τύπους της δημοτικής αλλά και των αρχαίων ελληνικών (μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής). Μερικές φορές έχει και ιδιωματικούς τύπους της Κωνσταντινούπολης. Η καβαφική γλώσσα αναγνωρίζεται εύκολα.
ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Ιδιότροπη είπαν τη γλώσσα του Καβάφη· για κακοπροφερμένη
δημοτική μίλησαν άλλοι… «Ανάγλυφα θεωρούνται όσα ποιήματα εξέχουν πάνω στο συμπαγές και αδιαπέραστο μάρμαρο της γλώσσας, δίνοντας την αίσθηση πως αποτελούν προβολές της.», έλεγε ο Δ.Μαρωνίτης και σ’ αυτά νομίζουμε πως δικαιωματικά ανήκουν τα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη.
δημοτική μίλησαν άλλοι… «Ανάγλυφα θεωρούνται όσα ποιήματα εξέχουν πάνω στο συμπαγές και αδιαπέραστο μάρμαρο της γλώσσας, δίνοντας την αίσθηση πως αποτελούν προβολές της.», έλεγε ο Δ.Μαρωνίτης και σ’ αυτά νομίζουμε πως δικαιωματικά ανήκουν τα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη.
Η αλήθεια όμως βρίσκεται στο ότι η γλώσσα του Καβάφη είναι προϊόν σύνθεσης, προϊόν συνειδητής επιλογής.
Συγκεκριμένα θα συνοψίζαμε τα χαρακτηριστικά της γλώσσας και της μορφής των ποιημάτων του στα εξής:
- ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας. (Ας μη ξεχνάμε βέβαια και τη επιρροή της γλώσσας του απο τις ξένες γλώσσες της παιδείας του, τα Αγγλικά και τα Γαλλικά)
-εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα)
- ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές συμβάσεις της εποχής.
- ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης: παίζουν ρόλο για το νόημα (π.χ. ειρωνεία) ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας (πχ χαμήλωμα του τόνου της φωνής στις παρενθέσεις).
αλήθεια: πως γλωσσοπλάστης μπορεί να είναι μονάχα ο λαός, όχι ο ποιητής. Μόνον εκείνο που περνά στο στόμα του λαού καθιερώνεται
γλωσσικά. Κάθε μεταβολή στη γλώσσα βγαίνει πάντα από μια ανάγκη, έχει λογική και συνέπεια.
Τίποτα το αυθαίρετο δεν υπάρχει στην πορεία της γλώσσας ενός λαού. Ο ποιητής έρχεται και αξιοποιεί το γλωσσικό θησαυρό όπως έχει
διαμορφωθεί στο στόμα του λαού. Ο Καβάφης τα γνωρίζει αυτά, γι’ αυτό θα χρησιμοποιήσει λέξεις πραγματικά ωραίες και μουσικές, όπως
“φεγγερό” στις “Επιθυμίες”, “καταφρόνια” στο “Ένας Γέρος”,
“καταφορά”, “χωρίς περίσκεψιν χωρίς αιδώ”, στους “Τρώες”.»Η
γλώσσα είναι ζωντανή που σημαίνει πως βρίσκεται σε αδιάκοπο
ανασχηματισμό. Μια λέξη μπορεί να ζήσει χιλιάδες χρόνια, μπορεί ν’αλλάξει, και να εξακολουθήσει τη ζωή της έτσι παραλλαγμένη, μπορεί
ακόμα να πεθάνει, να πάψει να ζει. Οι λέξεις όμως δεν πεθαίνουν ποτέ
από βίαιο θάνατο, πεθαίνουν πάντα φυσιολογικά. Αλλά από τη στιγμή που
μια λέξη πάψει να μιλιέται, ως τη στιγμή που θα πάψει να ζει,
μεσολαβεί ένα διάστημα, μικρό ή μεγάλο. Στο διάστημα αυτό, η λέξη
έχει πέσει σε λήθαργο περιμένοντας το θάνατο ή το θαύμα. Εδώ ακριβώς
είναι το μυστικό του Καβάφη: καμιά από τις λέξεις που μεταχειρίζεται δεν
είναι νεκρή [...]. »Υπάρχει συνέπεια στη γλώσσα του Καβάφη και
ομοιογένεια στην ιδιοτυπία της. Θα ήταν παράλογο να ζητάμε
ομοιομορφία αφού καλύπτει τόσο μεγάλο διάστημα στο χρόνο η ποίηση
αυτή. Μέσα σ’ άλλα πολύτιμα μαθήματα που μας έχει δώσει με το
έργο του ο Καβάφης, είναι και ο σεβασμός στη γλώσσα μας.
-Από άποψη μορφής τα ποιήματά του είναι μοντέρνα/νεωτερικά.
- Συνήθως, δεν έχουν ομοιοκαταληξία, οι στροφές μπορεί να μην έχουν ίσο αριθμό στίχων και οι στίχοι είναι ανισοσύλλαβοι..
- Το μέτρο είναι συνήθως ιαμβικό. Μερικές φορές απουσιάζει η στίξη. Άλλες όμως φορές η στίξη παίζει σημαντικό ρόλο (πχ. ειρωνεία, σκηνοθετικές οδηγίες απαγγελίας, όπως χαμήλωμα φωνής όταν έχουμε παρένθεση).
- -Ο ποιητικός του λόγος είναι απλός, λιτός, πυκνός, επιγραμματικός,αντιρητορικός, πεζολογικός, συνήθως χωρίς διακοσμητικά επίθετα και λυρικές εκφράσεις, χωρίς πλούσια εκφραστικά μέσα.
- -H αφήγηση και οι περιγραφές του είναι ρεαλιστικές. Ο λόγος του χαρακτηρίζεται από ακριβολογία.
- -Στο έργο του Καβάφη, ο μύθος και η ιστορία συναντούν την ποίηση, μετουσιώνονται σε ποίηση. Η συμβολική χρήση των αρχαίων μύθων και ιστορικών προσώπων είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου του. Σε πολλά ποιήματα αντλεί τα θέματά του από την ιστορία.
Ο Καβάφης αξιοποιώντας το ιστορικό γεγονός της
μάχης των Θερμοπυλών, (της μάχης ανάμεσα στους Έλληνες και τον πολυάριθμο
στρατό του Ξέρξη Α΄, τον Αύγουστο του 480 π.Χ., κατά την οποία οι Σπαρτιάτες
έδειξαν υπέρτατη γενναιότητα με τη θυσία τους), http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1693,5426/
συνθέτει ένα ποίημα για να επαινέσει όσους θέτουν στη ζωή τους «Θερμοπύλες», όσους θέτουν δηλαδή κάποιον σημαντικό για εκείνους σκοπό και τον υπερασπίζονται μέχρι τέλους.
Κωνσταντίνος Καβάφης «Θερμοπύλες»
http://www.snhell.gr/lections/content.asp?id=152&author_id=60&page=anthology
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
 |
| Το χειρόγραφο |
Music composed by Efi Ioannoy/Έφη Ιωάννου and Anastasia Kokkinoy/Αναστασία Κόκκινου for a small orchestra (Flute, 2 Violins, Cello, Guitar, Santuri, Percussion and Choir) taking the words from the inscription by Simonedes/Σιμωνίδη and two poems entitled Θερμοπύλες/Thermopylae. By K. Kavafis/Κ. Καβάφη and N. Kazantzakis/Ν. Καζαντζάκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου